Verrijk het bodemleven

De Bodem

Kijk nog eens goed naar de bodem in je tuin. Graaf een vierkant gat van 30-50 cm diep en kijk welke bodemlagen er liggen. Maak er een foto van. Zo kan je later terugzoeken hoe die bodemlagen heten en begrijpen wat er in welk deel van de bodem plaatsvindt.

Bodemverbetering

Zolang de bodem niet bevroren is kan je de bodem afdekken en verbeteren met verteerde bladaarde of verteerde bio compost om het vochthoudender te maken zodat de planten beter door droogteperioden heen komen. lees meer over de voedselkringloop

No-Dig is Niet Spitten

Omspitten is niet meer van deze tijd. Het bodemleven wordt daardoor te veel verstoord en de bodemlagen te veel door elkaar gemengd. In iedere bodemlaag wonen weer andere bodemdieren en schimmels en het licht en zuurstofgehalte is per bodemlaag weer anders. 

Lees meer over de bodemleven

BoekenTip

lees meer over de samenstelling van de bodem, aarde, grond in het boek Bodemvoedselweb

Schijnhazelaar

Februari in je tuin

TuinTips voor februari

Bereid je voor op het nieuwe tuinseizoen. Maak een plannetje en koop of bestel biologische zaden en biologische compost die je de komende maanden nodig hebt. Ik zet nu al in mijn agenda wanneer ik wat wil doen in mijn (moes)tuin.

Plukbloemen 

Bestellen, zaaien en kweken 

  • Als je vroeg in het jaar snijbloemen wilt hebben dan kan je nu al beginnen met zaaien in je kasje in zaaibakken en bloempotjes. Als je geen kasje hebt gebruik dan een vensterbank kasje.  
  • Een paar van mijn favoriete snijbloemen zijn:  Kantbloem – Ammi majus, Anethum graveolens – Dille, Calendula officinalis ‘Indian Prince’ – Goudsbloem (bijenplant), Cerinthe major ‘Purpurescens’ – Grote wasbloem (bijenplant) en alle soorten Scabiosa – Duifkruid (bijenplant). 
  • Plukbloemen die je goed kunt drogen zodat je de hele winter kleurrijke boeketten in je huis hebt: Zinnia Queen Red Lime, Zinnia’s Liliput mix, Dahlia pompon versies, Strobloemen en zomerbloeiende knollen Crocosmea / Montbretia
  • Zaai niet te veel, ze groeien weer aan.
  • Begin met langzame groeiers te zaaien onder doek zoals: Anthirrinums – Leeuwenbekjes 
  • Bestel deze maand Dahlia’s, Gladiolen, Zinnia’s
  • Het is eind deze maand een goed moment om organische bemesting aan je plantvakken te geven.
  • Vergeet niet om de potten die binnen staan een beetje water te geven; voorkom uitdroging. 

Oogsten uit je wintertuin 

Dierbare dingen om uit je tuin te halen of er gewoon naar te kijken vanuit je warme kamer: 

  • Bollen: sneeuwklokjes, iris reticulata en winterakonieten.
  • Vaste planten: Helleborus orientalis, een supersterke vaste plant.
  • Heesters en bomen: Toverhazelaar, Hazelaar en sierkers Prunus subhirtella ‘Autumnalis’.

Vaste planten, struiken en bomen 

Loop een rondje door je tuin en bekijk de mogelijkheden om langs de paden die je dagelijks gebruikt winterbloeiende en planten of heesters aan te planten zoals toverhazelaar Hamamelis x intermedia ‘Jelena’ of Hamamelis x intermedia ‘Diane’ of de geurende Corylopsis en Lonicera x purpusii ‘Winter Beauty’.

Snoeien en opbinden

  • Als het heeft gesneeuwd: geniet van het winterlandschap. 
  • Als er veel sneeuw is gevallen verwijder dan met een hark of een bezem voorzichtig de sneeuw van de takken van de heesters en bomen die zwaar overhangen door het gewicht. 
  • Breng een laag van zeker 5 cm compost of verteerde bladaarde aan aan de voet van hagen en heesters.
  • Ga niet schoffelen en spitten, want dat verstoort het bodemleven.
  • Ruim je tuin niet te veel op. Houd rommelhoekjes onder struiken voor de slapende egels en kikkers.  Laat vooral 3 cm blad liggen zodat het bodemleven in stand blijft en  
  • Beëindig deze maand het snoeien van fruitbomen en heesters. Zoek je een leuke en goede snoeicursus?
  • Fruitboom planten? Doe het NU! Fruitbomen kan je planten van november t/m februari. 
  • Heb je al een fruitboom? Zorg dat de bodem gemulched is, dat wil zeggen: leg een laag van 5 cm bladaarde aan de voet van de boom zodat het bodemleven voeding uit de bladaarde in de bodem kan trekken (wormen) en het beschikbaar komt voor wortels van de fruitboom. Doe dat alleen als de bodem vorstvrij is. 
  • Verplaats heesters die op een verkeerde plek staan aan het eind van deze maand.
  • Knip heggen en hagen terug naar de gewenste maat. Het is het beste om dat deze maand te doen voordat de vogels weer nestje gaan maken. 
  • Snoei laatbloeiende heesters zoals Buddleya’s – Vlinderstruiken. Knip ze af op kniehoogte om een compacte vorm te krijgen.
  • Knip aan het eind van de maand de oude bloemen uit de hortensia’s. LET OP: laat de nieuwe knoppen zitten! Anders heb je geen bloemen dit jaar. 
  • Cornus – Kornoelje, Cotinus – Pruikenboom kan je nu diep terugsnoeien tot op 50-100 cm boven de grond. De jonge takken geven een mooie kleur, afhankelijk van de soort: rood, geel, lichtgroen. Kornoelje takken kan je in de grond steken op een vochtige plek om de struik te vermeerderen.  
  • Snelgroeiende klimmers die voor de ramen en in de dakgoot groeien kan je nu terugsnoeien. 
  • Wilgen snoeien: knot de wilgen op gewenste hoogte. Gebruik de dunne buigzame wilgentakken om ze te vlechten als schutting, boog of driepoot voor de zoete erwten en andere klimmende eenjarigen. Je kunt ook een dikke wilgenteen in de grond steken op een plek waar je nieuwe knotbomen wilt hebben. 
  • Het is NU de tijd om bomen en heesters met kale wortels te planten, zolang het niet vriest, zoals bessenstruiken als wortelgoed (scheelt veel geld) zoals blauwe bessen, aalbessen, kruisbessen, jostibes, framboos, braam etc. 
  • Snoei je rozen nu ze slapen. Knip ze af net iets boven een naar buiten gekeerde knop en verwijder kruisende takken en dode of zieke takken. 
  • Hark de bodem niet kaal! Laat tenminste 3 cm blad of fijngeknipte plantenresten liggen zodat de bodem niet uitdroogt en het bodemleven niet verstoord wordt.
  • Knip de leerachtige bladeren van de Helleborus af of dun ze uit zodat je de bloemen goed kunt zien uitlopen. 

Tuinklusjes

  • Loop niet over het gras als het heeft gevroren, anders krijg je later gele plekken in het gras.  
  • Help de vogels de winter door: als het vriest zorg dan voor vogelzaad en ontdooi het vogelbadje zodat ze even kunnen baden. 
  • Hang ook vetbollen in je fruitbomen zodat de vogels ook de groene vlieg en bladluizen oppikken 
  • Maak het vogelhuisje schoon en hang het buiten bereik van katten en in de schaduw zodat het binnen niet te warm wordt. 
  • Als er konijnen zijn zorg dan voor bescherming van de voet van de boom of struik. 
  • Kijk of er kevertjes zitten op de Daglelies – Hemerocallis. Dat zijn rode leliekevertjes of zwarte larve. Haal ze weg anders komen er geen bloemen. 
  • Kijk in je kas naar witte vlieg en luis. “Natuurlijke oplossingen: verwijder bladeren met eitjes. Zet afrikaantjes om je koolplanten. Trek roofmijten aan” Lees er meer over in het Plaagdierboek van Suze Peters.
  • Maak alvast je eigen zaai en stekgrond, koop alvast vermiculiet, maak de zaaibakken schoon. 
  • Houd je zadenopslag muis en ratvrij.  Gebruik geen giftige korrels! Er zijn elektrische lokdozen te koop.
  • Je kunt nu heel goed vogelhuisjes ophangen of schoonmaken voor de verschillende soorten vogels in je tuin. 
  • Als je een kruidenrijk grasveld wilt inzaaien in maart dan begin dan nu met de voorbereidingen: afplaggen van het huidige gras en/of verwijderen van onkruiden. Afplaggen met een spade en voor grotere stukken kan een machine worden gehuurd. Verwijderen van onkruiden doe je door met een vork de grond los te maken en het onkruid er uit te trekken. Gebruik geen gif of zout! 
  • Bezoek een paar tuinen voor inspiratie voor de indeling en de toepassing van kleur en geur in de winter. Bijvoorbeeld het Thijssepark met vroege sneeuwklokken – Galanthus elwesii of Dekemastaete met een zee van sneeuwklokjes en andere verwilderingsbollen. 

TuinTrip: Sneeuwklokjes en andere voorjaarsbloemen kijken

Vindt in de sneeuwklokjeskalender een open tuin of park met velden vol met sneeuwklokjes en andere voorjaarsbloeiers en stinzeplanten bij jou in de buurt. Ze bieden bovendien nectar voor vroeg vliegende insecten zoals hommels. 

Mijn favoriete plekken waar deze stinzeplanten uitbundig en in grote aantallen bloeien zijn bij Kasteel Hackford en op Landgoed De Wildenborch bij Vorden. Drink na afloop iets bij het haardvuur van het Hotel Restaurant Bakker in Vorden en je dag kan niet meer stuk.  

TuinBoeken

Als het stormt en regent en het veel te koud is om buiten rond te banjeren dan heb ik een leuk en inspirerend voor je: Tuinieren met stinzeplanten. Geschreven door dé expert op dit gebied in Nederland Trudi Woerdeman. Zij heeft de stinzebeplanting ontworpen en aangelegd voor vele landgoederen en grotere tuinen. Ze vertelt over de herkomst van de stinzebeplanting, de soorten en hoe je dat zelf kunt aanleggen en onderhouden. Ik heb een paar jaar met hen meegewerkt bij de aanleg en onderhoud bij Kasteel Hackfort in Vorden.

heb je vragen of hulp nodig?

sneeuwklokjes in januari

Januari in je tuin

TuinTips en TuinInspiratie voor Januari

Een heel gelukkig en gezond nieuwjaar toegewenst.

Je kunt nu starten of verder gaan met je tuin te veranderen en het natuurlijk en speels maken aan het begin van dit mooie nieuwe jaar 2023.   Je zult zien dat er van alles te doen is begin januari.

De bio bloementuin 

Zaaien en kweken 

  • Je kunt nu al siererwten zaaien onder vliesdoek of in de koude bak. Als je ze nu zaait krijgen ze eerder bloemen in grotere aantallen en het bloeiseizoen is veel langer. 
  • Alle groenten met diepe wortels doen het erg goed als je ze begin deze maand zaait zodat ze voldoende tijd hebben om lange wortels te maken. Gebruik diepe potten, bijvoorbeeld waarin rozen of klimplanten hebben gezeten. Vul ze met bio compost en geef die eerst goed water en duw dan een tweetal zaden ongeveer 2,5 cm in de grond. Dek ze af met krantenpapier om ze warm en donker te houden. Ze lopen uit in ongeveer 10 dagen. Kijk uit voor muizen, want die vinden ze heerlijk! 
  • Begin ook met het zaaien van winterharde eenjarigen zoals Cerinthe – Wasbloem, Calendula – Goudsbloem en Nigella – Juffertje-in-`t-groen. 
  • Je kunt ook Anthirrums – Leeuwenbekjes zaaien. Het duurt lang voordat ze uitlopen: 20 weken.  Ze houden van vochtige compost en 21 graden C.  In april kan je ze ook bij een kweker kopen. Ze bloeien vanaf juni. 

Bollen en knollen 

  • Kijk de bloembollen na die je in de schuur hebt gezet om sneller te laten bloeien. 
  • Kijk de uitgebloeide bloembollen na die je in huis had: knip de bloemhoofden af om zaadvorming te voorkomen zodat alle energie terug in de bol gaat. Geef ze wat kalium en knip het groene blad niet af, want die energie wordt in de bol opgeslagen voor volgend jaar! Kalium zit in koolsoorten zoals boerenkool en palmkool. Je kunt een paar bladeren in een laagje water leggen zodat er na een week een extract ontstaat wat je bij de uitgebloeide bollen kunt gieten.

Oogsten uit je tuin 

Dierbare dingen om uit je tuin te halen of er gewoon naar te kijken: 

  • Bollen: sneeuwklokjes, iris reticulata en winterakonieten.
  • Vaste planten: Helleborus orientalis, een supersterke vaste plant.
  • Heesters en bomen: Toverhazelaar, Hazelaar en sierkers Prunus subhirtella ‘Autumnalis’.

Vaste planten, heesters en bomen 

Loop een rondje door je tuin en bekijk de mogelijkheden om langs de paden die je dagelijks gebruikt winterbloeiende en planten of heesters aan te planten zoals toverhazelaar Hamamelis x intermedia ‘Jelena’ of Hamamelis x intermedia ‘Diane’, Viburnum of de geurende Lonicera x purpusii ‘Winter Beauty’.

Snoeien en opbinden

  • Als het heeft gesneeuwd: geniet van het winterlandschap. 
  • Als er veel sneeuw is gevallen verwijder dan met een hark of een bezem voorzichtig de sneeuw van de takken van de heesters en bomen die zwaar overhangen door het gewicht. 
  • Breng een laag van zeker 5 cm compost aan aan de voet van hagen en heesters 
  • Snoei je rozen nu ze slapen. Knip ze af net iets boven een naar buiten gekeerde knop en verwijder kruisende takken en dode of zieke takken. 
  • Snoei de Blauwe regen – Wisteria flink terug tot 2 knoppen en zet de wortels ook terug tot de gewenste breedte. Zo verjong je de plant en krijg je een zee aan heerlijk geurende bloemen. Let op: deze plant is giftig, dus zet het niet bij een plek waar kinderen of huisdieren spelen. 
  • Knip eind januari de vaste planten en grassen af tot 2 cm boven de grond en voer dat af naar de composthoop of groenbak. Let op dat je niet de nieuwe loten van de grassen afknipt en stap voorzichtig tussen de opkomende bloembollen. 
  • Hark de bodem niet kaal! laat tenminste 3 cm blad of fijngeknipte plantenresten liggen zodat de bodem niet uitdroogt en het bodemleven niet verstoord wordt.
  • Knip de leerachtige bladeren van de Helleborus af of dun ze uit zodat je de bloemen goed kunt zien uitlopen. 
  • Begin eind januari met het geven van organische meststof met langzame afgifte. Organische meststof aangevuld met nuttige schimmels (mycorrhiza) mineralen zijn o.a. te koop bij Innogreen – BioBodem of ECO neutraal. Deze meng je lichtjes met de aanwezige bodem. Of bij Abbing – Fertila, dit is gemalen koemest met houtsnippers en mineralen wat je tussen de planten strooit en niet hoeft te vermengen met de bodem. Daarmee verstoor je niet het bodemleven; het is een mulchlaag.
    Natuurlijk kan je ook je zelf gemaakte compost gebruiken. Meng door je eigen compost zeewiermeel, micorrhiza en mineralen zoals lavagruis en strooi dit in een laagje van 3 cm tussen de planten.
  • Snoei de heesters en bomen. Als je niet weet hoe je dat kan doen zijn hier een paar tips: 
    – gebruik een goed geslepen snoeischaar 
    – knip net boven een knop af 
    – knip alle kruisende takken af 
    – knip alle zwakke stengels er tussenuit en knip de sterke stengels iets terug 
    – haal de dode stobben eruit aan de voet van de heester of boom 
  • Knip het dode hout weg van klimplanten, maar laat de wortels in de grond zodat ze opnieuw kunnen uitlopen. 
  •  

Tuinklusjes

  • Loop niet over het gras als het heeft gevroren, anders krijg je later gele plekken in het gras.  
  • Sluit de buitenkraan af om te voorkomen dat die bevriest. 
  • Geef vogels te eten als het vriest of als er sneeuw ligt en houd het vogelbadje open zodat ze water kunnen drinken.  
  • Steek nu de kanten van de vaste planten borders af en leg er een harde rand langs van oude klinkers of van cortenstaal. 
  • Veeg de tuinpaden schoon om te voorkomen dat je onderuit gaat en om te voorkomen dat slakken daar lekker onder het afgevallen blad gaan liggen. 
  • Heb je al een bladkorf gemaakt? Maak een bladkorf van kippengaas waarin je het afgevallen blad verzameld. Strooi iedere 5 cm een laagje kalk zodat het blad sneller verteerd. Gebruik de bladaarde om de voet van planten, heesters, bomen af te dekken tegen de vorst. 
  • Repareer de schuttingen en schuren waar je anders moeilijk bij kunt. 
  • Reviseer en smeer je grasmaaier en snoeischaar als je die hebt. 
  • Maak alvast je eigen zaai en stekgrond, koop alvast vermiculiet en maak de zaaibakken schoon. 
  • Houd je zadenopslag muis en ratvrij.  Gebruik geen giftige korrels! Er zijn electrische muizen- en rattenlokdozen te koop.
  • Je kunt nu heel goed vogelhuisjes ophangen of schoonmaken voor de verschillende soorten vogels in je tuin. 

heb je vragen?
maak een afspraak voor een gratis tuinadvies

Q is geïnspireerd door Sarah Raven en Jacqueline van der Kloet

December in je tuin

Tuintips en tuininspiratie voor december 

December is de maand van loslaten. We zijn naar binnen gekeerd, letterlijk door de kou en de korte dagen. Het is tijd om het binnen gezellig te maken met lichtjes, lekker eten met vrienden en familie. 

De bio bloementuin 

Zaaien en kweken 

  • De zaden die je eerder dit jaar geoogst en gedroogd hebt kan je nu zeven en in papieren zakjes doen met de naam en datum erop zodat je ze volgend jaar kunt gebruiken. Of stuur de helft weg als kerstcadeautje bij een leuke kerst- of nieuwjaarskaart. 

Bollen en knollen 

  • Breng de schalen met bollen die je rond kerstmis in bloei wilt hebben naar de warme kamer zodat ze kunnen uitlopen. Geef ze een klein beetje water 1x per week tegenuitdroging. 
  • Laat bloeiende tulpenbollen kan je nog steeds planten zolang de grond niet is bevroren. 
  • Als je bollen en knollen uit de grond hebt gehaald en opgeslagen in de schuur, kijk ze dan even na en haal de rotte exemplaren eruit. 

HEB JE HULP NODIG BIJ HET KIEZEN VAN MOOIE COMBINATIES? 

Oogsten uit je tuin 

Mooie dingen om uit je tuin te halen in december:  

  • Besdragende takken – laat wat staan voor de vogels!

  • Knip takken met bessen, rozenbottels, lampionplant, takken met sierappeltjes als die er nog zijn om er kransen van te draaien of in een vaas te zetten met een laagje water. 

Vaste planten, heesters en bomen 

  • Houd het onkruid in de gaten bij warm weer. 
  • Als het heeft gesneeuwd kunnen takken doorzakken onder het gewicht. Neem eerst een mooie foto en schud dan de sneeuw van de takken, zodat ze niet knakken. 
  • Als je nieuwe planten, heesters of bomen heb aangeplant kijk ze dan even na of ze door de vorst ophoog zijn geduwd. Vul de gaten op met aarde of compost tegen uitdroging. 
  • Snoei deze maand de wijnranken flink terug tot twee knopen van de hoofdrank. De sapstroom staat nu stil en zo kan het niet doodbloeden. 
  • Klimrozen kunnen nu flink teruggesnoeid worden tot de hoofdtakken.  

Aanplanten 

  • Van half november tot half maart is het de ideale tijd om rozen, heesters en bomen met kale wortels aan te planten. Tenminste, zolang de grond niet bevroren is.  
  • Je kunt ze nu ook verplaatsen in je tuin, als ze niet op de goede plek staan. Houd de uit te graven kluit zo groot mogelijk. Wikkel de wortels met de bijbehorende aarde in jute doek en herplant zo snel mogelijk in een ruim plantgat met compost vermengd met de aanwezige aarde. Druk de aarde rondom de kern/stam goed aan en Geef goed veel water zodat de aarde tussen de (haar)wortels komt en contact maakt.  

De Moestuin

Groenten

  • Geef de spruitjes-planten flink steun zodat ze niet omwaaien bij harde wind. 
  • De boerenkool en palmkool kan je aanaarden en stevig aandrukken zodat ze stevig blijven staan. 
  • Oogst de spruitjes en koolbladeren van onder naar boven en laat de stengel staan.  
  • Knip de bessenstruiken terug tot 5 cm boven de grond, maar laat 3 takken per plant staan. Geef de planten aan de voet een flinke hoeveelheid gehakselde en klein geknipte takken. 

Oogsten

Dit is wat je nu kunt oogsten in december, of wat je kunt eten rondom deze tijd volgend jaar. 

  • Kolen: spruitjes, boerenkool en palmkool 
  • Wortelen: bietjes, wortelen en pastinaak 
  • Salade: winterpostelein, venkel, viooltjes 
  • Bladgroenten: spinazie, andijvie, winterslamengsel 
  • Stelen: prei 
  • Aardappels: de laatste aardappels haal je nu het beste uit de grond 
  • Voorraadkelder/kast: pompoenen, patisson, bieten, appels,peren, walnoten, hazelnoten 

Andere tuinklusjes 

  • Zorg dat de potten op het terras op stenen staan zodat de potten niet kapot kunnen vriezen 
  • Als je nog een grasveld hebt – is beetje ouderwets en bewerkelijk – dan is deze maand het moment om het te beluchten door er gaten in te prikken met een tuinvork en in de gaten fijn zand vermengd met bodemschimmels in te harken om de drainage te verbeteren. 
  • Sluit de buitenwaterkraan af en pak het goed in met een doek tegen vorst. 
  • Verzamel het blad in je tuin en doe het in een bladkorf of stop het in een bladzak van jute zodat het blad kan verteren tot bladcompost. Dit is een goede vervanger van turf! Doe dit alleen op de plekken in de tuin waar het blad niet gewenst is, zoals op het gras en op de paden en terrassen.
  • Het gereedschap kan nu goed schoongemaakt worden met groene zeep, geslepen en vet het in met motorolie om roestvorming te voorkomen. 

Fruit 

  • Plant een appel of perenboom. Maak het plantgat 2x zo groot als de kluit en doe er eerst een laag goed verteerde compost en mest in. Zorg dat de bovenkant van de kluit op dezelfde hoogte is als het maaiveld. Druk rondom stevig aan met je voet en geef flink water. 
  • Appel en perenbomen kunnen gesnoeid worden van half november tot half maart. Dan is de sapstroom tot rust. Zaag kruisende en schurende takken af. 
  • Frambozen en bessenstruiken kan je nu terug knippen tot 10 cm hoogte. Ze lopen volgend jaar weer uit. Leg aan de voet van de struiken gehakselde – of klein geknipte – takken van de struiken.  

Tuinklusjes

  • Houd de paden en het terras schoon van blad en mos op uitglijden te voorkomen. 
  • Breng bladcompost aan of stro aan de voet van de planten die niet goed tegen de vorst kunnen. 
  • Geef de potten met bollen of andere planten aandacht zodat ze niet uitdrogen tijdens of na de vorst. 
  • Loop niet over het grasveld als het vriest, dan ontstaan er daarna gele vlekken omdat het kapot is gelopen.
  • Maak alle potjes en gereedschap goed schoon zodat ziekten en schimmels geen kans krijgen om te overwinteren. 
  • Geef de vogels te eten bij vorst en sneeuw. 
  • Desinfecteer regelmatig de vogelbadjes en vogelsilo’s  
  • Blijf het blad weghalen op de plekken waar je kunt uitglijden, om in de bladkorf te doen zodat het kan verteren tot mooie bladcompost.
  • Laat zoveel mogelijk zaaddragende bloemhoofden zoals zonnebloemen, kaardenbollen staan zodat de vogels de zaden eruit kunnen eten

heb je vragen of hulp nodig?

November in je tuin

Tuintips en tuininspiratie voor november 

De tuin veranderd nu snel, de temperatuur daalt en de dagen korter worden. De kleuren vervagen en alleen de wintergroenten staan er nog fris bij. Gelukkig is er van alles te doen om de grond te verbeteren en om het komende jaar voor te bereiden. 

De bio bloementuin 

Zaaien en kweken 

  • Je kunt nog planten vermeerderen door wortelstekken te snijden, met een scherp mes, van o.a. verbascum en phlox. 
  • Je kunt nu al Lathyrus zaaien en afdekken voor een vroege bloei komend voorjaar. 

Bollen en knollen 

  • Deze maand is de laatste kans om bollen te bestellen, vaak in de uitverkoop. Plant ze binnen twee dagen na aankomst om uitdroging te voorkomen. 
  • Narcis Paperwhite zijn, sinds mijn kindertijd, een van mijn favoriete bollen. Plant ze uitterlijk half november in een pot, minimaal 10 bollen en dek ze af met aarde en mos (niet uit het bos!). Zet de pot tot na sinterklaas op een koele plek in huis zodat de groene neuzen boven de grond komen. Daarna in een warmere kamer zodat ze met kerts bloeien en geuren.
  • Dahlias en gladiolen kunnen niet tegen vorst. Let daarom goed op wanneer de eerste nachtvorst wordt aangekondigd. Knip de stengels af tot 5 cm boven de grond. Haal de bollen en knollen uit de grond OF dek ze af met een laag van minimaal 5 cm goed verteerde compost en een laag afgevallen lindeblad. Daar overheen leg je een klimnet, zodat het blad niet wegwaait.  
    Als je de knollen in de grond laat zitten bloeien ze later in het seizoen. Dahlia’s en gladiolen bloeien tot diep in het najaar. Laat ze een paar dagen drogen op een droge plaats. Bewaar ze in een sinaasappelkistje met onder in een krant in droge compost tot de lente. 

HEB JE HULP NODIG BIJ HET KIEZEN VAN MOOIE COMBINATIES? 

Oogsten uit je tuin 

Mooie dingen om uit je tuin te halen in november:  

  • Besdragende takken – laat wat staan voor de vogels!

  • Grassen zoals Panicum virgatum 

  • Dahlias  

  • Mooie gekleurde herfsttakken van de amberboom of amerikaanse eik 

  • Nerines 

  • Rudbeckias – laat de zaadhoofden staan voor de vogels

Vaste planten, heesters en bomen 

  • Snijd pioenen terug tot 5 dm boven de grond. 
  • Orden het vaste plantenvak door hier en daar een beetje te knippen en een laag van 5 cm verteerde (blad)compost aan te brengen tussen de planten.  
  • Maak notities op welke plekken je nog iets toe wilt voegen. Bedenk dan wat er ontbreekt in het voorjaar, zomer, najaar of winter. 
  • De vroegbloeiende vaste planten kan je nu vermeerderen door ze op te graven, even op een stuk zeil te leggen en ze in 3en te scheuren en direct weer aan te planten: Salomonszegel, Longkruid, Helleborus e.a. 
  • Dahlia’s knip de stelen tot 5 cm boven de grond af en breng ze naar de composthoop. De knollen kan je uit de grond halen als je ze wilt opsplitsen en ruilen of verkopen. Je kunt ze ook gewoon in de grond laten zitten, als je volgend jaar ze op dezelfde plaats wilt laten bloeien. Dek ze af met een flinke laag verteerde compost vermengd met zeewiermeel en een laag lindeblad als dekentje tegen de winterkou. Ik leg er meestal nog een jute klimnet van de erwten overheen zodat het blad niet wegwaait. 
  • Wormen zijn dol op lindeblad omdat het zo makkelijk te verteren is. Ze maken en mooie bladcompost van.  
  • Haal het blad weg aan de voet van vaste planten en heesters om te voorkomen dat daar slakken overwinteren en zich vermeerderen. Leg het blad in een bladcompostzak of korf met kalkkorrels zodat het goed kan verteren.  
  • Leg tussen de planten een laag van minimaal 5 cm verteerde compost (zonder turf!!!) om de grond af te dekken en de bodem te voeden en verrijken. 
  • Knip lange stengels van klimplanten terug of bind ze vast tegen de najaarsstorm. 
  • Snoei de rozen. Knip de bruine houtachtige stelen flink terug en snoei de uitgroei van dit jaar tot 3 ringen boven de kruising terug. Zoek een goede video hoe je dat het beste kunt doen. Haal het afgevallen blad van de rozenstruik weg. Er kunnen ziekten in zitten, dus gooi ze in de afvalbak of verbrand ze. 
  • Laat de hortensiabloemen staat tot eind februari.

Aanplanten 

  • Van half november tot half maart is het de ideale tijd om rozen, heesters en bomen met kale wortels aan te planten. Tenminste, zolang de grond niet bevroren is.  
  • Je kunt ze nu ook verplaatsen in je tuin, als ze niet op de goede plek staan. Houd de uit te graven kluit zo groot mogelijk. Wikkel de wortels met de bijbehorende aarde in jute doek en herplant zo snel mogelijk in een ruim plantgat met compost vermengd met de aanwezige aarde. Druk de aarde rondom de kern/stam goed aan en Geef goed veel water zodat de aarde tussen de (haar)wortels komt en contact maakt.  
  • Meer informatie kan je vinden in het boek Voedselbossen. In de bijlage vind je vele soorten die je kunt aanplanten. Plant niet te dicht op elkaar, anders is er te weinig ruimte om breed uit te groeien, bloeien en vruchten te maken.  

De Moestuin

Groenten

  • Maak de bedden schoon waarvan de oogst is binnengehaald, dwz onkruid wieden, met een tuinvork gaten prikken om de grond te beluchten en breng een dikke laag goed verteerde compost op als deken voor de winter en als voedsel voor de bodem. 
  • Heb je al een indeling gemaakt voor de eenjarige moestuinplanten voor volgend jaar? Alle groenten die ik volgend jaar weer wil laten groeien schuiven een bed op. Het is belangrijk om op te schuiven zodat de grond niet uitgeput raakt en ter voorkoming van plantenziektes.  
  • Volgorde in je moestuin: kolen, wortels en knollen, slasoorten en bladgroenten, alles wat over blijft zoals aardappels, uien. In het boek van Velt lees je meer waarom dit belangrijk is en welke soorten goed bij elkaar groeien en na elkaar groeien.  
  • Als je geen tuin dicht bij huis hebt dan kan je erwten zaaien in een stukje dakgoot in goede aarde. De topjes van de erwtenplantjes kan je door de sla doen of door risotto tijdens de feestdagen.  
  • Knoflook kan je nog steeds planten. Wist je dat er tientallen soorten en smaken zijn? Ze desinfecteren de grond en houden muizen en andere ongewenste gasten uit je moestuinbedden. Knoflook heeft een koude periode nodig voordat ze in het voorjaar uitlopen. Ik zet ze altijd op het stukje waar ik in het voorjaar de vroege aardappels plant.  
  • Kijk de aardappels nog even na die zijn opgeslagen op rot en haal die er direct uit voordat ze de andere aardappels aansteken. 

Oogsten

Dit is wat je nu kunt oogsten in november, of wat je kunt eten in deze tijd volgend jaar. 

  • Kolen: boerenkool, palmkool 
  • Wortels: wortels, bieten, pastinaak 
  • Salade: rucola, winterpostelein, venkel, eetbare bloemen zoals wilde viooltjes 
  • Bladgroenten: spinazie en snijbiet 
  • Alle pompoensoorten, als je dat nog niet gedaan hebt. 
  • Prei 
  • Kruiden: rozemarijn, salie

Andere tuinklusjes 

  • Zorg dat de potten op het terras op stenen staan zodat de potten niet kapot kunnen vriezen 
  • Als je nog een grasveld hebt – is erg ouderwets en bewerkelijk – dan is deze maand het moment om het te beluchten door er gaten in te prikken met een tuinvork en in de gaten fijn zand te harken om de drainage te verbeteren. 
  • Sluit de buitenwaterkraan af en pak het goed in met een doek tegen vorst. 
  • Verzamel al het blad in je tuin en doe het in een bladkorf of stop het in een bladzak van jute zodat het blad kan verteren tot bladcompost. Dit is een goede vervanger van turf! 
  • Het gereedschap kan nu goed schoongemaakt worden met groene zeep, geslepen en vet het in met motorolie om roestvorming te voorkomen. 

Fruit 

  • Plant een appel of perenboom. Maak het plantgat 2x zo groot als de kluit en doe er eerst een laag goed verteerde compost en mest in. Zorg dat de bovenkant van de kluitop dezelfde hoogte is als het maaiveld. Druk rondom stevig aan met je voet en geef flink water. 
  • Appel en perenbomen kunnen gesnoeid worden van half november tot half maart. Dan is de sapstroom tot rust. Zaag kruisende en schurende takken af. 
  • Schoon de aardbeienbedden op door het blad af te knippen en tussen de planten een laag goed verteerde compost te leggen. 
  • Frambozen en bessenstruiken kan je nu terugknippen tot 10 cm hoogte. Ze lopen volgend jaar weer uit. Leg aan de voet van de struiken gehakselde – of klein geknipte – takken van de struiken.  

Tuinklusjes

  • De grond is nog warm na deze warme zomer en oktoberregens. Dit het beste moment om de grond voedsel te geven door een laag van 5 cm compost aan te brengen tussen de planten.  
  • Kijk alle nieuw geplante bomen en struiken na of ze goed vast staan aan de boompalen zodat ze niet omwaaien bij een herfststorm. 
  • Haal het blad van het grasveld. Maai er eerst met de grasmaaien 2x overheen op de hoogste stand om het klein te maken en hark het dan weg. Doe het blad in een bladkorf of in een bladzak zodat het snel kan verteren tot mooie bladcompost die je volgend jaar kunt gebruiken om de grond af te dekken (mulchen). 
  • Maai het gras goed, vooral op de plek waar er bollen zoals sneeuwklokjes en crocus in het gras zijn geplant. Op het grasveld kan je een dunne laag compost aanbrengen voor voeding. Het gras groeit en zo weer doorheen. 
  • Een nieuwe grasmat kan nog steeds tot half oktober worden gezaaid of gelegd. Ik ben sterk voor het zaaien van een bloemrijk grasmengsel. Dat ziet er veel leuker uit dan de strakke grasmat van een soort gras. Bovendien trekken de bloemetjes zoals madeliefjes en pinksterbloem in het gras insecten en is het goed voor de biodiversiteit. 
  • Draai de composthoop om door het in de bak ernaast te scheppen. Strooi kalk en schimmels (microrrhyza) op iedere laag om het verteringsproces te verbeteren. 
  • Zaai groene mestgewassen op stukken kale grond. Vlak voordat ze rijp zijn maai je ze af en werk je de wortelkluiten door de bovenlaag van de aarde. 
  • Laat zoveel mogelijk zaaddragende bloemhoofden zoals zonnebloemen, kaardebollen staan zodat de vogels de zaden eruit kunnen eten

Biodiversiteit en plagen 

  • Bind kleefstrips rond de fruitbomen om te voorkomen dat de motten langs de stam omhoog kruipen en hun eitjes leggen aan de onderkant van de takken. De larven eten het fruit op. 
  • Haal het blad weg tussen de planten om ziekten en plagen te voorkomen. Breng een laag goed verteerde compost aan rondom de planten.  
  • Zet vogelbadjes neer en voedsel voor de vogels. Vogels eten graag motten en insecten die ziektes en plagen kunnen voorkomen. 
  • Maak de vogelhuisjes schoon zodat de vogels daar beschutting kunnen zoeken. 
  • Zorg voor rommelhoekjes van takken waar egels, kikkers en salamanders kunnen overwinteren 
  • Laat zaden en bessen over voor de vogels en andere dieren in de tuin. 

TuinTrip

TuinBoek

Voedselbossen.

heb je vragen of hulp nodig?